गुइलेन बॅरे सिंड्रोम (GBS) म्हणजे काय?
गुइलेन बॅरे सिंड्रोम (Guillain-Barré Syndrome - GBS) हा एक दुर्मिळ पण गंभीर स्वरूपाचा ऑटोइम्यून आजार आहे, ज्यामध्ये शरीराची रोगप्रतिकारक प्रणाली स्नायूंना नियंत्रित करणाऱ्या मज्जासंस्थेवर हल्ला करते. यामुळे स्नायूंमध्ये अशक्तपणा, अर्धांगवायू आणि काही गंभीर प्रकरणांमध्ये श्वसनसंस्थेवर परिणाम होऊ शकतो.
---
GBS ची लक्षणे:
हात, पाय, बोटे किंवा शरीराच्या इतर भागांमध्ये मुंग्या येणे किंवा सुन्नपणा
स्नायू कमजोर होणे, विशेषतः पायांपासून सुरू होणारा अशक्तपणा
हालचाल करण्यास अडचण येणे
बोलण्यास, गिळण्यास किंवा श्वास घेण्यास त्रास होणे
रक्तदाब कमी-जास्त होणे किंवा हृदयाच्या गतीमध्ये बदल
GBS ची कारणे:
GBS नेमक्या कोणत्या कारणामुळे होतो हे स्पष्ट नाही, परंतु तो मुख्यतः व्हायरल किंवा बॅक्टेरियल संसर्गानंतर उद्भवतो. काही प्रमुख कारणे:
श्वसनमार्गाचा किंवा जठरासंबंधी संसर्ग
कॅम्पिलोबॅक्टर जेजुनी (Campylobacter jejuni) नावाच्या बॅक्टेरियामुळे होणारा जुलाब
फ्लू किंवा इतर काही विषाणूंचा संसर्ग
शस्त्रक्रिया किंवा लसीकरणानंतर काही प्रकरणांमध्ये दिसून येतो
---
GBS ची तपासणी व निदान:
क्लिनिकल तपासणी: डॉक्टर लक्षणांवरून GBS असल्याचा संशय घेतात.
नर्व्ह कंडक्शन स्टडी (NCS): मज्जासंस्थेच्या कार्यक्षमतेची चाचणी केली जाते.
स्पाइनल टॅप (Lumbar Puncture): मेंदू आणि पाठीच्या कण्यातील द्रव (CSF) तपासला जातो.
EMG (Electromyography): स्नायू आणि मज्जासंस्था यांची कार्यक्षमता तपासण्यासाठी केली जाते.
---
GBS पासून बचाव (प्रतिबंधात्मक उपाय):
GBS टाळण्यासाठी कोणतेही ठोस उपाय नाहीत, पण काही खबरदारी घेता येते:
संसर्ग टाळण्यासाठी स्वच्छता आणि हायजीनचे पालन करावे.
श्वसन आणि पचनसंस्थेशी संबंधित संसर्ग झाल्यास वेळीच उपचार घ्यावेत.
संतुलित आहार आणि निरोगी जीवनशैली ठेवावी.
जास्त थकवा किंवा अशक्तपणा जाणवत असल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
GBS वर उपचार:
GBS साठी अद्याप ठोस उपचार नाहीत, पण योग्यवेळी उपचार घेतल्यास रुग्ण पूर्णपणे बरा होऊ शकतो. उपचारांमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश होतो:
1. इम्युनोग्लोब्युलिन थेरपी (IVIG): रोगप्रतिकारक प्रणालीच्या चुकीच्या हल्ल्याला थांबवण्यासाठी वापरली जाते.
2. प्लाझ्मा एक्सचेंज (Plasmapheresis): शरीरातील खराब अँटीबॉडीज काढून टाकण्यासाठी केली जाते.
3. फिजिओथेरपी: स्नायू पुन्हा बळकट करण्यासाठी मदत करते.
तत्काळ निदान व उपचार घेतल्यास GBS रुग्ण बर्‍याच वेळा पूर्णपणे बरे होतात.
संदेश
